Σάββατο 23 Ιανουαρίου 2010

Καταστατικό ίδρυσης του Ρητορικού Ομίλου

Ρητορικός Όμιλος
[«η τέχνη του καλώς λέγειν» - «ο λόγος στους μαθητές!»]

Λόγοι ίδρυσης Ρητορικού Ομίλου
    Το να αναπτύξουν σήμερα οι μαθητές τις γλωσσικές και γενικότερα τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες είναι προφανές ότι αποτελεί επιτακτικό αίτημα: σε μια γενιά μαθητών που ενθαρρύνονται όλο και λιγότερο στην προσωπική έκφραση στο σχολείο, αλλά και αργότερα στη σύγχρονη κοινωνία…, και όπου η ίδια η επικοινωνία μεταξύ τους περιορίζεται κυρίως μέσω γραπτών μηνυμάτων..., τη στιγμή που η εύκολη και υπεραπλουστευμένη τηλεοπτική γλώσσα και ο στερεότυπος λόγος διαμορφώνουν «αγκυλωμένη» και νωθρή σκέψη, άρα εύκολα χειραγωγήσιμη και ετεροκατευθυνόμενη..., ο προφορικός λόγος έχει χάσει τη σημασία του παρασέρνοντας μαζί του τη συνήθεια του αληθινού «διαλέγεσθαι». Επειδή, επίσης, η αληθινή και αποτελεσματική «επικοινωνία», τόσο σε επίπεδο δυνατότητας διαχείρισης κρίσεων όσο και σε επίπεδο συναισθηματικής έκφρασης, κρίνεται απαραίτητη για την ψυχοσωματική ισορροπία και αποτελεί αξία που θέλουμε να ζούμε…, ιδρύουμε τον Ρητορικό Όμιλο «ΛΥΣΙΑΣ» Κ.Νευροκοπίου.

    Στόχοι του Ρητορικού ομίλου είναι:
    • … η συστηματική καλλιέργεια του προφορικού λόγου … η ενθάρρυνση όλων των μαθητών να ασχοληθούν με την καλλιέργεια της ομιλίας … η εξοικείωσή τους στη χρήση του προφορικού λόγου, ώστε να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση «ομιλητή», ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν τις απόψεις τους με θάρρος, παρρησία και άνεση μπροστά σε ακροατήριο/κοινό
    • ... η ανάπτυξη της φαντασίας και της δημιουργικότητας, σε συνδυασμό με το συμπαγή λόγο και τη δυναμική παρουσία στην οποιαδήποτε «σκηνή», που αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την προσωπική και κοινωνική μεταμόρφωση.
    • ... η καλλιέργεια και οργάνωση της σκέψης
    • ... η διαμόρφωση ομιλητών ασκημένων στον «πολιτισμένο διάλογο» και την τεκμηριωμένη προσωπική έκφραση … η καλλιέργεια των ικανοτήτων τους να αναπτύσσουν λογικά ορθά επιχειρήματα … η άσκηση στο να ακούν και να διαλέγονται (εφαρμόζοντας τις βασικές αρχές του διαλόγου)
    • … η ανάπτυξη αφαιρετικής και συνθετικής ικανότητας… η διαμόρφωση μαθητών-ενεργών πολιτών «υποψιασμένων» για ό,τι συμβαίνει γύρω τους … που να διαθέτουν την αναγκαία σήμερα ικανότητα επεξεργασίας των παντοειδών πληροφοριών που δέχονται και την ακόμα πιο αναγκαία κριτική τοποθέτηση απέναντί τους. Απαιτούνται γνώσεις και συνεχής εξάσκηση για να μπορέσει κανείς να υποστηρίξει τις θέσεις και την παρουσία του ενώπιον κοινού, με τρόπο πειστικό και όχι παραπειστικό. Με δυο λόγια, στοχεύουμε να βοηθήσουμε τους μαθητές μας να συνειδητοποιήσουν πως, για να επιτελέσουν αποτελεσματικά το ρόλο τους ως ενεργοί πολίτες, με συγκροτημένη πολιτική σκέψη και με κοινωνική συνείδηση, χρειάζεται να μάθουν να ασκούν με υπομονή και επιμονή τη σκέψη και το λόγο και να εξασκούνται στην παρουσίαση ενώπιον ακροατηρίου.
    • ... η συνειδητοποίηση της σημασίας της έρευνας και της ενημέρωσης … «να μάθουν πώς να μαθαίνουν»
    • … η καλλιέργεια του πνεύματος της «ευγενούς άμιλλας» … να μάθουν δηλαδή οι μαθητές να συνεργάζονται πειθαρχημένα με τους «συμπαίκτες» τους… να κρίνουν με σεβασμό και κατανόηση τις θέσεις της αντίπαλης ομάδας, στην περίπτωση των αγώνων αντιλογίας (debate).

    Ομάδα μαθητών μπορεί να λάβει μέρος
    α.) στους Πανελλήνιους Μαθητικούς Αγώνες Επιχειρηματολογίας – Αντιλογίας (Διττοί Λόγοι) που διοργανώνει κάθε χρόνο το Υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών
    β.) στις Διαρσακειακές Συναντήσεις Δημιουργικού Προφορικού Λόγου,
    γ.) στους Πανελλήνιους Μαθητικούς Καλλιτεχνικούς Αγώνες (εφόσον, από το 2009 εντάσσεται και η Ρητορική στους αγώνες αυτούς)
    Βασικός στόχος των Αγώνων αυτών είναι:
    • … η καλλιέργεια της αφηρημένης σκέψης και η επαφή των μαθητών με σοβαρά ζητήματα γενικού ενδιαφέροντος που είναι ευρύτερα γνωστά στον Τύπο και τα Μ.Μ.Ε.
    • … η προετοιμασία των μαθητών για τον μελλοντικό τους ρόλο ως σκεπτόμενων δημοκρατικών πολιτών,
    • … η δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με μια διαφορετικού είδους συνεργασία με τους καθηγητές και τους συμμαθητές τους σε πνεύμα υγιούς διασχολικής άμιλλας.
    Στα πλαίσια των Αγώνων αυτών οι μαθητές προπονούνται κυρίως πάνω σε τέσσερα ρητορικά αγωνίσματα : τους διττούς λόγους, τον αυθόρμητο λόγο, τη νοηματική/εκφραστική ανάγνωση και τον προτρεπτικό λόγο.

    Τρόπος Λειτουργίας του Ομίλου
    • Προφορικές Δραστηριότητες για τόνωση της αυτοπεποίθησης των παιδιών ως ομιλητές
    • Δημιουργική Έκφραση των μαθητών (ευχάριστα: μέσα από παιχνίδια λόγου+σκέψης & μέσα από τεχνικές θεάτρου)
    • Εξάσκηση στην εκφραστική απόδοση του λόγου (εκφραστικότητα) – εξάσκηση στο Ύφος, τον Τόνο, την Κίνηση – Ορθοφωνία – Γλώσσα του Σώματος …
    • Οργάνωση του Προφορικού Λόγου: Δομή – Περιεχόμενο – Έκφραση/Λεξιλόγιο
    • Θεωρία για την Επιχειρηματολογία, την τέχνη της Πειθούς, τους συλλογισμούς, τις τεχνικές κλπ… / αξιοποίηση υλικού Γυμνασίου για την Επιχειρηματολογία
    • Άσκηση στην Έρευνα και τη Συζήτηση/Επιχειρηματολογία πάνω σε ποικίλα θέματα: συνεπώς, Επεξεργασία Θεμάτων από τα μαθήματα Νέας Ελληνικής Γλώσσας (κ.α.) Γυμνασίου - Επεξεργασία Θεμάτων Επικαιρότητας (κοινωνικά φαινόμενα & προβλήματα) αλλά και Θεμάτων Διαχρονικών… - Μελέτη Άρθρων και κειμένων από εφημερίδες. Τύπο (έντυπο & ηλεκτρονικό)
    • Εξάσκηση πάνω σε πολύ πιο συγκεκριμένα αγωνίσματα (και τις αντίστοιχες τεχνικές τους): α.) διττοί λόγοι (αγώνες αντιλογίας – debate), β.) αυθόρμητος λόγος, γ.) προτρεπτικός λόγος και δ.) νοηματική ανάγνωση


    Γενικές αρχές σχεδιασμού ενός Ομίλου για τη διδασκαλία της Ρητορικής
    • Οι μαθητές βρίσκονται στο κέντρο αυτής της διαδικασίας, που σημαίνει, πρακτικά, ότι μιλάνε περισσότερη ώρα από τον διδάσκοντα. Οι καθηγητές περιορίζονται κατά το δυνατόν στο ρόλο του συντονιστή και «εκμαιευτή» γνώσεων.
    • Ο στόχος είναι να μάθουμε να μιλάμε καλά… να «παίρνουμε το λόγο» (αυτό είναι το νόημα της Ρητορικής): για το λόγο αυτό, οποιαδήποτε γραπτή προετοιμασία κατά την ώρα του μαθήματος θα πρέπει να περιορίζετε στον χρόνο που προτείνεται κάθε φορά: εστιάζουμε στον ΠΡΟΦΟΡΙΚΟ κι όχι στον γραπτό ΛΟΓΟ. (στο σπίτι η γραπτή εργασία θα έχει να κάνει κυρίως με έρευνα πάνω σε συγκεκριμένο θέμα ή σε λεξιλογικές ασκήσεις!)
    • Όταν «παίρνουμε το λόγο» σε προφορική δραστηριότητα ή για να μιλήσουμε για ο,τιδήποτε (ακόμα και για θέματα λειτουργίας του Ομίλου) σηκωνόμαστε όρθιοι (πρέπει να συνηθίσουμε στο ρόλο του ομιλητή μπροστά σε ακροατήριο)
    • Οι μαθητές, σε κάθε δραστηριότητα θα επιλέγουν το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούν (μέσα από μια προτεινόμενη λίστα) ή θα προτείνουν το δικό τους θέμα ή και προσέγγιση σ’αυτό.
    • Χρειάζεται να συνηθίσουν οι μαθητές να τηρούν σημειώσεις, να οργανώνουν και να ανανεώνουν το προσωπικό τους αρχείο (με υλικό που προκύπτει από τις δραστηριότητες ή από την έρευνα πάνω σε συγκεκριμένα θέματα).
    • Ο όμιλός νοείται ως ένα «εργαστήριο» και οι μαθητές με το δάσκαλο «ερευνητές», που θέτουν υπό κριτική και έλεγχο στην πράξη όλες τις «υποθέσεις».
    • Για τους δυο παραπάνω λόγους, θα είναι απαραίτητη η εξοικείωση με τη μεθοδολογία της έρευνας και η χρήση της βιβλιοθήκης του σχολείου και το Διαδίκτυο.
    • Η αξιολόγηση αποτελεί βασική διαδικασία και θα έχει τη μορφή της αυτοαξιολόγησης (αξιολόγηση του ίδιου μας του εαυτού) και της ετεροαξιολόγησης (αξιολόγηση του διπλανού μας, χωρίς ίχνος ανταγωνισμού). Η αξιολόγηση θα γίνεται, μέσα από ειδικά «φύλλα κριτή» για κάθε δραστηριότητα, σε επίπεδο ‘περιεχομένου’ και ‘εκφοράς’, ακόμη και ‘ψυχολογίας’.
    • Όσο μιλάει κάποιος, οι υπόλοιποι οφείλουν να τον παρακολουθούν: ο καθένας πρέπει να μπορεί να αξιολογήσει το περιεχόμενο, τη δομή, το λεξιλόγιο και την εκφραστικότητα για τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά και για τον διπλανό του.
    • Επίσης, καλούνται οι μαθητές να αξιολογήσουν το ίδιο το μάθημα και να κάνουν προτάσεις για αλλαγές.
    • Στο πλαίσιο λειτουργίας ενός ρητορικού ομίλου, μέρος της παράδοσης του θεωρητικού υλικού ή πρακτικών συμβουλών γίνεται από τα παλαιότερα μέλη (αλληλοδιδασκαλία).
    • Δουλεύουμε κυρίως ομαδικά και αναπτύσσουμε μεταξύ τους σχέσεις αλληλοσεβασμού.
    • Η επαφή με ειδήμονες θεωρείται σκόπιμη για την ενημέρωση, τη ζωντανή επικοινωνία, το «άνοιγμα» στον έξω κόσμο.
    • Γονείς και φίλοι μπορούν να επισκέπτονται τον όμιλο ή το σχολείο και να παρακολουθούν ειδικές εκδηλώσεις, αγώνες ρητορικής τέχνης ή άλλες διοργανώσεις, ώστε να εξοικειωνόμαστε με την έκθεσή μας στο ακροατήριο, αποκτώντας παράλληλα κίνητρα για βελτίωση.